چرخه آب در طبیعت ، که با نام چرخه هیدرولوژی نیز شناخته می شود، وجود و حرکت آب را در رو و زیر زمین و بالای سطح زمین نشان می دهد . آب در زمین همیشه در حال حرکت است و همیشه در حال تغییر تصویر می باشد، از مایع به بخار، به یخ و دوباره بازگشت به حالت اول. چرخه آب میلیارد ها سال است که در حال کار است و زندگی همه چیز به آن بستگی دارد، زمین بدون آب غیر قابل سکونت خواهد شد. توده های هوا ابرها را در اطراف زمین به حرکت در می آورند. قطعات ابر به یک دیگر برخورد کرده ، رشد می کنند و به تصویر بارش به سمت پایین می آیند.قسمتی از این بارش به تصویر برف بر روی توده های برفی و یخچال ها تجمع می یابن. برف در نقاط کمتر ذوب شده و به تصویر نهر جاری می شود و تبدیل به برف آب می شوند. بارش ها بر سطح اقیانوس ها ریخته می شود و قسمت دیگری از آن نیز بر روی زمین می بارند که در اثر جاذبه روی سطح زمین جاری شده و تبدیل به روان آب سطحی می شوند.
اجزای چرخه آب در طبیعت
دفتر بررسی های زمین شناسی آمریکا 16 جز برای چرخه آب در طبیعت یافته است:
- ذخیره آب در اقیانوس ها
- تبخیر
- تصعید
- آب در اتمسفر
- میعان
- بارش
- ذخیره آب در برف و یخ
- روان آب سطحی
- ذخیره آب شیرین
تبخیر و تعرق
فرآیند تخلیه ی بخار آب به اتمسفر از طریق تبخیر از سطح خاک و تعرق از سطح گیاهان است. اگرچه برخی از تعریف های تبخیر و تعرق شامل تبخیر از سطح بدنه های آبی مانند دریاها و یا حتی اقیانوس ها هستند.تعرق فرآیندی است که گیاهان رطوبت را از ریشه ها گرفته و به برگ ها می رسانند تا از طریق منافذ کوچک روی برگ ها ، آب به بخار تبدیل شده و به اتمسفر رود. تعرق در ذات هر برگ گیاه نهفته است. تخمین زده می شو که حدود 10 درصد از کل رطوبت اتمسفر به دلیل تعرق گیاهان می باشد.
جریان آب
حرکت آب در رودخانه ها
دفتر بررسی های زمین شناسی ایالات متحده آمریکا از کلمه جریان آب به منظور حجم آب جاری در رودخانه ها ، نهرها یا جوی ها استفاده می نمایند.
اهمیت رودخانه ها
رودخانه ها نه تنها برای انسان ها بلکه برای زنده ماندن همه چیز و همه جا مهم هستند. رودخانه ها نه تنها برای تفریح کردن بلکه برای تامین آب شرب، آببیاری کشاورزی، تولید برق، حمل و نقل رودخانه ای ( مثل روخانه کارون)، تهیه غذا و حمل آلودگی ها ( که خوشبختانه یک قسمت از این آلودگی ها را می توانند پالایش کنند) مورد استفاده قرار می گیرند. رودخانه ها برای همه نوع گیاهان و جانوران مهم هستند. رودخانه ها به آب های زیرزمینی نیز از طریق نفوذ آب از بستر خود کمک می کنند تا همیشه آب کافی داشته باشند.
ذخیره آب زیر زمینی
مقدار زیادی از آب در زیر زمین ذخیره شده است. این آب، اما هنوز می تواند حرکت کند ، هر چند خیلی آرام، ولی هنوز به عنوان بخشی از چرخه عظیم آب و منابع آب به شمار می رود. بخش بزرگی از آب زیرزمینی دارای منشا بارندگی می باشد که به سطح زیر زیرین خاک نفوذ یافته. بالاترین لایه ی خاک، منطقه ی غیر اشباع است، جایی که مقدار آب در آن در طی زمان تغییر می کند، اما خاک را خیس نمی کند. زیر این لایه، منطقه ی اشباع وجود دارد که تمام خلل، ترک ها ، فاصله ی بین سنگ ها و ذرات خاک پر از آب می باشد. کلمه ی آب زیرزمینی به این منطقه اطلاق می شود. حجم آب زیادی در این آبخوان ها ذخیره می شود و زندگی بسیاری از مردم در دنیا به آب زیرزمینی بستگی دارد.
چشمه ها
جایی که آب زیرزمینی به سطح زمین تخلیه می شود
چشمه چیست؟
یک چشمه، نتیجه پر شدن یک آبخوان و سرریز شدن آن به سطح زمین است. ابعاد و اندازه ی چشمه ها از چشمه های کوچک آب که بعد از یک بارندگی ایجاد می شوند تا چشمه های بزرگی که منشا رودخانه های بزرگ مانند کارون می شوند متغیر است.
چشمه ها در هرنوع سنگی می توانند تصویر بگیرند، اما معمولا آن ها را می توان در سنگ آهک ها و دولومیت ( نوعی سنگ آهک ) که به راحتی می شکنند و می توانند در بارندگی ها حل بشوند و تولید اسید کنند، یافت می شوند. وقتی که سنگ حل می شود و شکسته می شود، آب در فضای بوجود آمده در سنگ ها جریان می یابد. اگر آب به تصویر افقی جریان یابد، بالاخره در یک نقطه به سطح زمین می رسد و یک چشمه به وجود می آید.
توزیع جهانی آب
توجه کنید که 96 درصد ا زکل حجم 1386 میلیون کیلومتر مکعب ( یعنی به اندازه ی 46 میلیون و 200 هزار برابر اتاق خواب شما! آب شور می باشد . از 4 درصد باقی مانده، بیش از 68 درصد در یخ و یخچال های طبیعی است. منابع آب شیرین، مانند رودخانه ها و دریاچه ها، فقط 93100 کیلومتر مکعب که فقط 1 قسمت از 700 قسمت کل آب می باشد. اما با این وجود، رودخانه ها و دریاچه ها مهم ترین منبع آب تمامی مردم روی زمین هستند.
