مواد شیمیایی نامطلوب در آب آشامیدنی
عوامل شیمیایی نامطلوبی که همراه با سایر عوامل در منابع آب سطحی و زیر زمینی به ویژه حایز اهمیت هستند و شناخت دقیق از آن ها در تجزیه و تحلیل اولیه آب خام و مالا انتخاب روش تصفیه برای تقلیل و یا حذف کامل آن ها ضرورت پیدا می نماید: عبارت اند از :
- کلسیم و منیزیم
- آهن و منگنز
- فلزات سنگین
- کلرورها
- فلوئورورها
- سولفات ها و سولفورها
- نیترات
- تری هالومتان ها
- پاک کننده ها
- سموم دفع آفات وعلف کش ها
- مواد رادیو اکتیو
در بخش های ذیل عوامل شیمیایی نامطلوب فوق الذکر بررسی گردیده، ترکیب شیمیایی آن ها در منابع آب خام شناخته شده است و بلاخره روش های تصفیه ای که برای تقلیل و یا حذف آن ها به کار گرفته می شود، در پی آمده است.
کلسیم و منیزیم
هرچند وجود کلسیم در آب به لحاظ داشتن سلامت با محدودیتی رو به رو نیست، ولی از نظر حفاظت سیستم آب رسانی شهری در برابر رسوب گذاری و خوردگی و همچنین حفاظت لوازم خانگی و سیستم های حرارتی- برودتی و نظافت، باید مقادیر کلسیم و منیزیم در آب تحت کنترل قرار گیرد که به علت موجود بیش از حد این دو عنصر در بسیاری از منابع کشور و وجود تصفیه خانه های متعدد برا ی حذف آن ها قرار گرفته است.
آهن و منگنز
وضعیت شیمیایی و تاثیرات
آهن ومنگنز در حالت غیر محلول در آب های خام در هنگام تصفیه فیزیکی و شیمیایی آب با استفاده از انعقاد، ته نشینی و عبور از صافی از آب جدا م یشوند، در حالی که جداسازی آهن و منگنز محلول با دشواری های متعددی همراه است. وجود یون های آهن و منگنز به صورت جداگانه و یا توام در غلظت بیش از استاندارد در آب آماده توزیع موجب دشواری های ذیل می شود:
- رنگ آب در بشکه توزیع به رنگ سیاه و یا قرمز تغییر پیدا مینماید.
- باکتری هایی به نام Clonothrix, Crenothrix با استفاده از یون های آهن و منگنز در متابولیسم خود، تکثیر پیدا می نمایند. این باکتری ها را اصطلاحا باکتری های آهن می نامند.
روش تصفیه آب
روش تصفیه آهن و منگنز نسبت به سایر روش های تصفیه آب پیچیده تر است .آنچه مسلم است موثرترین روش تصفیه را اکسیداسیون آهن و منگنز محلول به هیدرات های غیر محلول آهن و منگنز و سپس حذف آن ها از آب تشکیل می دهد. رزین های تبادل یونی نیز برای حذف غلظت های کم آهن و منگنز کاربرد دارندولی معمولا با هزینه اولیخ زیاد و دشواری های بهره برداری بسیار همراهند.
تصفیه با آب آهک
آب آهک برای تنظیم ph در عملیات تصفیه آهن و منگن ز به کا رمی رود. ظرفیت دستگاه های تغذیه آب آهک لازم است، حداقل 50 درصد بیش از میزان تغذیه برای رساندن ph آب به حد اکسیداسیون و انعقاد آهن و منگنز باشد.
اکسیداسیون توسط کلر
منگنز توسط کلر اکسیده میشود ولی این اکسیداسیون به کندی صورت میگیرد مگر آنکه ph آب در حد 8.5 -10 تنظیم شود.
کلرورها
یکی از یون های اصلی آب و فاضلاب است. کلرورها ترکیبات کلر با سایر عناصر دیگر که در کلیه آب های طبیعی یافت می شود و غلظت آن ها می تواند بسیار متفاوت باشد و این مواد از اجزای پایدار آب هستند. بیشترین مقادیر کلرور در آب اقیانوس هاست. وجود کلرور در آب های طبیعی را میتوان ناشی از انحلال نمک موجود در خاک، معادن نمک ، استفاده از نمک به منظور کنترل یخ و برف در جاده ها، تخلیه پساب های صنایع شیمیایی، تخلیه فاضلاب ها، عملیاتت حفاری و … دانست. که هریک از این منابع می توانند باعث آلودگی آب های سطحی و آب های زیرزمینی گردند.
روش های کنترل و حذف
برای کنترل و حذف کلرور ها باید موارد زیر را رعایت کرد:
- روش اسمز معکوس
- روش های تبادل یونی
- تقطیر درخلاء
- الکترو دیالیز
